تفاوت رم DDR4 و DDR5 در گیم

یکی از بزرگترین سوال‌ها که این روزها برای گیمرها هنگام خرید کامپیوتر مطرح می‌شود: رم DDR4 یا DDR5؟ دلیل آن هم ظهور پردازنده‌هایی با پشتیبانی از نسل جدید رم‌هاست. با این که کمی از عرضه رم‌های DDR5 می‌گذرد، ولی اکنون قیمت‌ها بالاخره به جایی رسیده‌اند که گزینه جذابی برای خرید باشند.

اما آیا برای سیستم گیمینگ خود به رم DDR5 نیاز داریم؟ یا DDR4 انتخاب منطقی‌تری است؟ نسبت به هزینه بیشتری‌ که می‌کنیم چقدر پرفورمنس می‌گیریم؟ قبلا به تفاوت‌های DDR4 با DDR3 پرداخته‌ایم ، همچنین دیدیم که چه میزان سرعت و حجم برای سیستم گیمینگ خود نیاز داریم، پس با ما همراه باشید تا در این مقاله ببینیم کدام نسل رم برای یک سیستم گیمینگ بهتر است، DDR4 یا DDR5؟

رونق رم‌های DDR5

درست مثل آمدن DDR4 بعد از DDR3، هنگام عرضه DDR5 نیز به خاطر قیمت بالا، بهینه نبودن نرم‌افزار‌ها در به کارگیری آن‌ها و در اختلافِ پرفورمنسِ ناچیز نسبت به نسل قبل، خیلی استقبالی از آنها نشد. اما به مرور زمان، با بهتر شدن قیمت‌ها و استفاده شدن از پتانسیل نسل جدید رم، در ادامه خیلی از گیمرها به سمت این رم‌ها می‌روند.

همچنین از طرف دیگر ماژول‌هایی رم با حجم‌های 48 و 96 گیگی هم وارد بازار شده‌اند که دست شما را در انتخاب بازتر می‌کنند. اما آیا عملکرد آنها به قدری هست که بخواهیم سراغشان برویم ؟ در ادامه بیشتر به این موضوع می‌پردازیم.

DDR5 در برابر DDR4

یکی از وعده‌هایی که نسل جدید رم داشت، چیپ‌های مموری فشرده‌تر بود که در نتیجه امکان دستیابی به ظرفیت‌های بیشتر را به همراه می‌آورد. در DDR4 چیپ‌ها حداکثر 16 گیگی بودند ولی DDR5 با چیپ‌هایی تا 64 گیگ ساخته می‌شوند. هم چنین در DDR5، می‌توان بر هر چیپ تا 8 “دای/Die” (تراشه‌های کوچک مورد استفاده در مدارها) بر هم چید که امکان ساخت ماژول‌های رم تا 2 ترابایت را به ما می‌دهند. البته برای بازار مصرف‌کنندگان عمومی، احتمالا ماژول‌های 128 گیگی سقف معقول‌تری است. این عدد بسیار شگفت انگیز است، چرا که DDR5 با رم‌های 16 گیگی شروع به کار کرد.

از نظر سرعت، در DDR4 شاهد فرکانس‌های 1600 تا 3200 مگاهرتز (بدون اورکلاک) بودیم، و از آنجا که DDR5 مسیر نسل قبل را ادامه می‌دهد، سرعت‌هایی از 3200 تا 6400 مگاهرتز را دارد. البته همانطور که رم‌های 1600 مگاهرتزی DDR4 هیچوقت جایگاهی در بازار پیدا نکردند و سرعت 2133 به عنوان حداقل سرعت مورد استفاده بود، برای DDR5 نیز معمولا از 4800 مگاهرتز شروع می‌شود.

از نظر ظاهری نیز تغییراتی دیده می‌شود، ولی نه مثل اختلاف بین DDR3 به DDR4 که پین به معماری نسل جدید اضافه شد، بلکه در DDR5 صرفا جایگاه پین‌ها و شکافِ بین آنها کمی جابجا شده، که کمک می‌کند کاربران مبتدی‌تر اشتباها از یکی به جای دیگری در مادربرد‌ها استفاده نکنند.

اما باید گفت این‌ها تفاوت اصلی این دو رم نیست، بلکه فرق اصلی بیشتر درون آن‌هاست؛ ماژول‌های DDR4 تنها یک کانال 64 بیتی داشتند ولی DDR5 دو کانال 32 بیتی دارد که تأخیر را کم کرده و راندمان را بالا برده است. همچنین ولتاژ پایه برای DDR5 1.1 ولت است که نسبت به 1.2 ولت DDR4 مصرف کمتری دارد.

یکی از تفاوت‌های دیگر، امکان اورکلاک XMP نسل سوم است که در مادربردهای مبتنی بر اینتل، به شما 5 پیش فرض برای اورکلاک می‌دهند.

همچنین، در DDR5 برعکس نسل قبلی، کنترل ولتاژ دیگر بر عهده مادربرد نیست بلکه خود رم این وظیفه را بر عهده گرفته که اختلال و نویز را کم کرده، و هزینه ساخت مادربرد‌ها را کاهش داده است. هرچند به معنی هزینه بالاتر خود نیز رم نیز هست.

به خاطر انتقال کنترلر ولتاژ از مادربرد به خود رم، برعکس نسل‌های قبلی رم که شاهد عرضه مادربرد‌هایی با پشتیبانی از دو نسل رم به صورت همزمان بودیم (مثلا DDR3 و DDR4)، متأسفانه مادربرد‌های DDR5 با DDR4 سازگار نیستند و همچنین بالعکس.

تست

قبل از صحبت در مورد نتایج آزمایشات، کمی با سیستم مورد استفاده برای آزمایش آشنا شویم.

مادربرد مورد استفاده، MSI MAG Z690 Tomahawk Wifi بوده، چرا که هم نسخه DDR4 و هم نسخه DDR5 دارد، که در عمل یک مادربرد هستند با اسلات‌های مختلف رم. برای پردازنده، از آن‌ جا که اینتل زودتر از DDR5 پشتیبانی کرده است، سراغ Core i9 12900k رفتیم که پرچمدار اینتل در زمان تست بود.

مشخصات کامل سیستم

پردازنده: Intel Core i9-12900K

مادربرد: MSI MAG Z690 Tomahawk WiFi (هم DDR4 هم DDR5)

حافظه: Crucial MX500 500GB

خنک‌کننده پردازنده: MSI MAG CoreLiquid K360

کارت گرافیک: MSI GeForce RTX 2080 Ti Gaming X Trio

منبع تغذیه: Corsair RM650x 650W

کیس: Streacom BC1

سیستم عامل: Windows 11 Professional

نتایج تست‌ها

بعد از آزمایش‌های متعدد در سرعت‌ها، نرم‌افزارها و بازی‌های مختلف، نتایج جالب بدست می‌آید.

پهنای باند و سرعت

به طور کلی، DDR5 عملکرد بهتری از نظر پهنای باند دارد، هرچند به قیمت تاخیر (CL) بیشتر تمام می‌شود. از نظر سرعت، DDR5 بین 5 تا 15 درصد سرعت بیشتری دارد (بسته به اورکلاک و تنظیمات). البته در نظر داشته باشید این برتری سرعت و پهنای باند در همه جا به چشم نمی آید.

مثلا در آفیس، بین سریع‌ترین حالت DDR5 با کندترین حالت DDR4 تنها 4 درصد برتری به چشم آمد. در ادوبی لایت روم، DDR5 تا 28 درصد عمل می‌کند، در حالی که در فوتوشاپ این عدد به کمتر از 1 درصد رسید. در فشرده سازی اما داستان چیز دیگری‌ست؛ DDR5 14 الی 46 درصد بهتر عمل می‌کند. اما برویم سراغ اصل داستان:

گیمینگ

امروزه هر پردازنده و رم به‌روزی که تهیه کنید، برای گیم کافی است، چرا که معمولا فشار اصلی بر کارت گرافیک است. نتایج تست هم همین موضوع را تأیید کرد؛ تفاوت سریع‌ترین حالت DDR5 با کندترین حالت DDR4 تنها 8 درصد است، که با بهبود سرعت DDR4 به 2 درصد کاهش می‌یابد. در ادامه چند مثال دیگر از بازی‌های مختلف آورده‌ایم:

Assassin’s Creed Valhalla: 3%

Far Cry 6: 2%

Ghost Recon Breakpoint: 2%

Watch Dogs: Legion: 2%

Borderlands 3: 2%

Shadow of the Tomb Raider: 1%

Wolfenstein: Youngblood 1%